تاریخ زندگی بشر گواهی می‌دهد که انسان همواره به صورت دسته جمعی روزگار گذرانیده و همگان بر این باور اتفاق دارند که همبستگی ازضرورت‌های اجتماع و امر حیاتی برای جامعه است. در نگاه جامعه شناسان، همبستگی به وضعیتی اشاره دارد که در آن افراد به واسطه تعهدات فرهنگی و اجتماعی به یکدیگر همبسته‌اند در پاسخ به این پرسش که مکانیسم و عوامل پدیدار شدن این همبستگی اجتماعی در جوامع چیست؟ پاسخ‌های مختلفی چون تقسیم کار اجتماعی، فشار و زور، دشمن مشترک، پرورش حس ملیت و ... در این رابطه داده شده است اما مؤثرترین وسیله ایجاد همبستگی، بالا بردن سطح آگاهی مردم در جهت شناساندن ارزش‌های واقعی است فارابی محبت ناشی از اشتراک در فضیلت که ریشه در عقاید مشترک دارد را علت موجده همبستگی می‌داند.
خواجه نصرین‌الدین طوسی هم وابستگی‌های عاطفی را اصلی‌ترین عنصر از شاخصه‌های مهم ایجاد همبستگی اجتماعی می‌داند. اگر در طول تاریخ شیعه، شاهد اجتماعی شیعی بوده و هستیم که دارای وحدت فکری و عملی‌اند این را باید مرهون قیام عاشورا دانست. قربوطلی می‌گوید: «شهادت امام حسین (علیه السلام) در کربلا، بزرگترین حادثه تاریخی بودکه منجر به تشکیل و تبلور شیعه گردید و سبب شد که شیعه به عنوان یک سازمان قوی با مبادی و مکتبی سیاسی و دین مستقل در صحنه اجتماع اسلام آن روز جلوه کند.»
نهضت امام حسین (علیه السلام)  از دو طریق آگاهی بخشی و روشنگری و طریق عزاداری و سوگواری توانست این پیامد مهم را به همراه داشته باشد. توضیح اینکه فعالیت و کنش‌های کنشگران دارای دو نوع کارکرد است:
1- کارکرد آشکار که شناخته شده و مورد انتظار آنهاست. 2- کارکرد پنهان که شرکت کنندگان در آن فعالیت از آن آگاه نیستند.
 کارکرد پنهان زنده‌نگه داشتن فرهنگ عاشورایی، اخوت و همبستگی و انسجام شیعیان است.چنانچه امام خمینی (قدس ره شریف) می‌فرماید: «آنچه موجب وحدت بین مسلمین است این مسئله عزاداری ائمه اطهار است.»
این مسئله از نگاه محققان نیز پنهان نمانده چنانچه نیکلسن در این‌باره می‌گوید: «حادثه کربلا حتی مایه پشیمانی و تاسف امویان شد زیرا این واقعه شیعیان را متحد کرد.» فیلیپ حتی، هم اینگونه می‌نویسد که «فاجعه کربلا سبب جان گرفتن و بالندگی شیعه و افزایش هواداران آن مکتب گردید.»